Агатангелос — Агатангелос. История Армении. Изд. Г. Тер-Мкртчяна и Ст. Канаянца. Тифлис, 1909 (Научно-критическое издание древнеармянского текста) — Ագաթանգեղայ Պատմութիւն Հայոց: Աշխատութեամբ Գ. Տէր-Մկբտչեան եւ Սա. Կանաեանց: Էջմիածին-Տփղիս, 1909:

Арм. Агат. — Агатангелос. История Армении. Перевод на армянский язык и примеч. Тер-Гевондяна А., Ер., 1983 (Ագաթանգեղոս, Հայոց պատմություն: Աշխարհաբար թարգմանությունը և ծանոթագրությունները՝ Արամ Տեր-Ղևոնդյանի: Եր., 1983).

Арм. Агат. — Новонайденная полная рукопись арабской редакции Агатангелоса — см.: Тер-Гевондян А., Сборник статей. Ер., 2003, с. 237-243 (Արաբական խմբագրության նորահայտ ամբողջական բնագիրը, տե՛ս Տեբ-Ղևոնդյան, Հոդվածների ժողովածու: Եր., 2003, էջ 237-243).

Garitte — Garitte G. Documents pour l'etude du livre d'Agathange, Rome, 1946.

Греч. Житие. — Новонайденная греческая версия Истории Агатангелоса (Житие). Перевод с греческого на армянский язык Бартикяна Р. Пред. и примеч. Тер-Гевондяна А. — см.: Р. Бартикян. Армяно-византийские исследования. Ер., 2002, с. 159-186 (Ագաթանգեղոսի Պատմության հունարեն նորահայտ խմբագրությունը (Վարք), թարգ. հունարեն բնագրից Հ. Բարթիկյանի, առաջաբան և ծանոթ. ՝ Ա. Տհր-Ղևոնդյանի, տե՛ս Հ. Բարթիկյան, Հայ-բյուզանդական հետազոտություններ: Եր., 2002, էջ 159-186).

«Памятник» — «Памятник», литературный сборник. Вена, 1911 («Հուշարձան», գրական ժողովածոյ: Վիեննա, 1911).

Каршуни — M. van Esbroeck. Un nouveau temoin du livre d'Agatange. REA, VIII, Paris, 1971.

Mapp — Mapp H. Крещение армян, грузин, абхазов и аланов святым Григорием (арабская версия), Петербург, 1908.

Thomson — Agathangelos. History of the Armenians. Translation and Commentary by Thomson R. W. New York, 1976.

The Teaching, 1970 — The Teaching of Saint Gregory. An Erly Armenian Catechism. Translation and commentary by Robert W. Thomson. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 1970.

The Teaching, 2001, — The Teaching of Saint Gregory. Revised Edition. Translation, Commentary and Introduction by Thomson R. W. New York. 2001.

Абегян — Абегян М. История древнеармянской литературы, т. I. Перевод с армянского К. А. Мелик-Оганджаняна и М. О. Дарбинян. Ереван, 1975.

Абегян, Корюн — Житие Маштоца. Текст с разночтениями, переводом и введением Манука Абегяна. Ереван, 1941. (Վարք Մաշտոցի: Բնագիրը ձեռագրական ընթերցվածներով, թարգմանութեամբ, ներածական ոսումնասիրութեամբ, առաջաբանով և ծանոթագրություններով Մանուկ Աբեղյանի: Երևան, 1941).

Авгерян — Полное собрание житий и мученичеств святых. Изд. Мкртич Авгерян, т. VI. Венеция, 1813 («Լիակատար վարք և վկայութիւնք սրբոց», աշխ. Հ. Մկրտիչ վրդ. Աւգերեան, հ. Զ, Վենեաիկ, 1813):

Адонц — Адонц Н. Армения в эпоху Юстиниана. Петербург, 1908.

Адонц, Григорий Просветитель — Адонц Н. Григорий Просветитель и Анак Партев. Журнал «Айреник», Нью-Йорк, 1923, с. 74 (Ադոնց Ն. Գրիգոր Լուսավորիչը և Անակ Պարթևը, «Հայրենիք», Նիւ-Եօրք, 1923, էջ 74).

Айвазян — Айвазян К. В., История отношений русской и армянской церквей в средние века. Ереван, 1989.

Айсмавурк — Айсмавурк (Пролог). Константинополь, 1730 («Գիրք որ կոչի Այսմաւուրք», Կ. Պոլիս, 1730).

Акинян, Клас. арм. — Акинян Н. Классический армянский язык и венская школа мхитаристов. Вена, 1932 (Ն. Ակինյան. Դասական հայերենը և Վիեննական մխիթարյան դպրոցը: Վիեննա, 1932).

Акинян, Праздн. — Акинян Н., Праздники св. Григора на мраморном календаре Неаполя, «Андэс амсореа», Вена, 1947 (Ն. Ակինյան, Ս. Գրիգոր Լուսավորչի տօները Նթապոլիսի մարմարեայ տօնացոյցին վբայ, Վիեննա, 1947)

Акопян — Акопян Т. Очерки по истории армянской географии. Ереван, 1968 (Հակոբյան Թ. Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն, Եր., 1968).

Алишан — Алишан Г. Древние верования или языческая религия армян. Венеция, 1895 (Ալիշան Ղ. Հին հաւատք կամ հեթանոսական կրօնք Հայոց: Վենետիկ, 1895).

Ананян, Следы — Ананян П., Следы христианства в Армении до проповеди св. Григория Просветителя (историческое исследование). Венеция, 1979 (Անանյան Պ., Քրիստոնեական հետքեր Հայաստանի մեջ Ս. Գրիգոր Լուսավորչի քարոզութենէն առաջ (պատմական ուսսումնասիրութխն), Վենետիկ, 1979):

Ананян, Год рукопол. Григора — Ананян П., Год рукоположения Григора Просветителя и обстоятельства. Венеция, 1960 (Անանյան Պ., Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի ձեռնադրութեան թուականը եւ պարագաները: Վենետիկ, 1960).

Анания Ширакаци — Анания Ширакаци. Космография. Перевод с древнеарм. яз., предисловие и комментарии К. С. Тер-Давтян и С. С. Аревшатяна. Ер., 1962.

Анасян — Анасян А. Армянская библиология (V-XVIII вв.), т. I. Ер., 1959 (Անասյան Հ. Ս. Հայկական մատենագիտություն (V-XVIII), h. Ա: Եր., 1959).

Аракелян — Аракелян Б. Армянские барельефы IV-VII вв. Ер., 1949 (Առաքելյան Բ. Հայկական զարդաքանդակները IV-VII դարերում: Եր., 1949).

Аревшатян — Аревшатян С. С. Формирование философской науки в древней Армении (V-VI вв.). Ер., 1973.

Ачарян Р., Ист. арм. яз. — Ачарян Р. История армянского языка, т. II. Ер., 1951 (Աճաոյան Հ. Հայոց լեզվի պատմություն, հ. II. Եր., 1951).

«Ашхарацуйц» — Еремян С. Армения по «Ашхарацуйцу», армянской географии VII века. Ер., 1963. (Եբեմյան Ս. Հայաստանը ըստ «Աշխարհացույցի», Եր., 1963).

Варданян — Варданян Р. Армянский календарный ключ. Время переводных текстов. Ереван, 1993 (Վարդանյան Ռ. Հ. Հայ տոմարական եղանակը. Թարգմանական բնագրերի ժամանակը: Եր., 1993).

Гатрчян — Гатрчян О. Армянский Священный Литургиарий. «Андэс амсореа», Вена, 1888 (Գաթրջեան Հ. Սրբազան Պատարագամատոյցք հայոց: «Հանդէս ամսորեայ», Վիեննա, 1888). [312]

Галустян — Шнорк архиепископ Галустян. Общехристианские святые. Ер., 1997 (Շնորհք արքեպիսկոպոս Գալուստեան. Համաքրիստոնեական սուբբեր, Եր., 1997).

Гельцер — Гельцер Г. Исследование армянского пантеона. Перевел Ованес Торосян. Венеция, 1897 (Գելցեբ Հ. Հետազոտութիւն հայ դիցաբանութեան վրայ: Թարգմանեաց Յովհաննէս Թորոսեան, Վենետիկ, 1897).

Гельцер, Павстос Бузанд — Гельцер, Павстос Бузанд или начало армянской церкви. Венеция, 1896 (Գելցեր Հ. Փավստոս Բուզանդը կամ հայկական եկեղեցու սկզբնավորությունը: Վենետիկ, 1896).

Дашьян — Дашьян А. Агатангелос у сирийского епископа Георга и исследование книги Агатангелоса. Вена, 1891 (Տաշեան 3. Ագաթանգեղոս առ Գեորգայ ասորի եպիսկոպոսին եւ ուսումնասիրութիւն Ագաթանգեղայ գրոց, Վիեննա, 1908).

Евсевий Кесарийский — Евсевия Памфила Кесарийского Церковная история. Пер. с сир. на древнеарм. в V в. Изд. Абраама Чаряна. Венеция, 1877 (Եւսեբիոսի Պամփիլեայ Կեսարացւոյ Պատմութիւն եկեղեցական. Յեղեալ յասորւոյն ի հայ ի 5-րդ դարու: Հրատ. Հ. Աբրահամ վ. Ճարեան, Վենետիկ, 1877).

Егишэ — Егишэ. О Вардане и войне армянской. Перевод с древнеармянского акад. И. А. Орбели. Подготовка к изд., предисловие и примечания К. Н. Юзбашяна. Ереван, 1971.

Житие Нерсеса — Месроп Ерец (Иерей). История св. Нерсеса Партева, армянского патриарха. «Соперк айкаканк», т. 6. Венеция, 1853 (Մեսրոպ Երեց, Պատմութիւն Սրբոյն Ներսիսի Պարթեւի Հայոց Հայրապետի: «Սոփերք հայկականք, հ. 6, Վենետիկ, 1853).

Зарбаналян — Зарбаналян Г. История древнеармянской письменности (IV-ХШ). Венеция, 1886 (Զարպհանալեան Գ. Պատմութիւն հայ հին դպրութեան, 4-13-րդ դդ., Վենետիկ, 1886).

Инчичян — Инчичян Л. Описание древней Армении. Венеция, 1822 (Ինչիչեան Ղ. Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց, Վենետիկ, 1822).

История Тарона — Иоанн Мамиконян. История Тарона. С разработкой текста и предисловием А. Абрамяна. Ер., 1941 (Պատմութիւն Տարօնոյ: Աշխատութեամբ եւ առաջաբանով Ա. Աբրահամեանի, Եր., 1941).

Корюн — Корюн. Житие Маштоца. Пер. Ш. В. Смбатяна и К. А. Мелик-Оганджаняна. Ер., 1962. [313]

Лазар Парпеци — Лазар Парпеци. История Армении и послание к Вахану Мамиконеану. Изд. Г. Тер-Мкртчяна и С. Малхасянца. Тифлис, 1904 (Ղազար Փարպեցի. Պատմութիւն Հայոց եւ Թուղթ առ Վահան Մամիկոնեան, աշխատութեամբ Գ. Տէր-Մկրտչեան եւ Ստ. Մալխասեանց, Թիֆլիս, 1904).

Манандян, Материалы — Манандян Я. Материалы по истории экономической жизни древней Армении. Труды, т. II. Ер., 1978, т. IV, 1981 (Մանանդյան Հ. Նյութեր Հայաստանի տնտեսական կյանքի պատմության, Երկեր, հ. II, Եր., 1978, հ. IV, 1981).

Манандян — Феодализм в древней Армении. Ер., 1934 (Մանանդյան Հ. Ֆեոդալիզմը հին Հայաստանում, Եր., 1934).

Маттеос Урхаеци — Маттеос Урхаеци, Хронография. Перевод, предисловие и примечания Г. Бартикяна. Ер., 1973 (Մատթեոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրություն, Երևան, 1973).

Мелик-Оганджанян — Мелик-Оганджанян К. Фирдуси и иранские эпические мотивы в «Шахнамэ» и в армянской литературе. «Фирдуси». Ер., 1934 (Կ. Մելիք-Օհանջանյան. Ֆիրդուսին և Իրանի վիպական մոտիվները «Շահնամեում» ու հայ մատենագրության մեջ, «Ֆիրդուսի», Եր., 1934).

Мелконян — Мелконян Г. Сирийские источники. Ер., 1976 (Մելքոնյան Հ. Ասորական աղբյուրներ, Եր., 1976).

Мовсес Хоренаци — Мовсес Хоренаци. История Армении. Перевод с дренеармянского языка, введение и примечания Гагика Саркисяна. Ереван, 1990.

Мовсес Хоренаци, Творения — Творения св. отца нашего Мовсеса Хоренаци. Венеция, 1865 (Սրբոյ հօրն մերոյ Մովսէսի Խորենացւոյ մատենագրութիւնք. Վենետիկ, 1865).

Мурадян — Мурадян П. Древние грузинские редакции Агатангелоса. Ер., 1982 (Մուրադյան Պ. Ագաթանգեղոսի հին վրացերեն խմբագրությունները, Եր., 1982).

Мушегян — Мушегян А. Корюн или Агатангелос, «Гитутюн» ("Наука"), 1996, №№ 4, 5, 6 (Մուշեղյան Ա. Կորյո՞ւն, թե՞ Ագաթանգեղոս, «Գիտություն», №№ 4, 5, 6.

Норайр Бузандаци — Норайр Бузандаци. Вардапет Корюн и его переводы. Книга Маккавеев, Евталий Александрийский, Агатангелос и Павстос Бузанд. Тифлис, 1900 (Կորիւն վարդապետ եւ նորին թարգմանութիւնք. . . Գիրք Մակաբայեցւոց, Եւթաղ Աղեքսանդրացի, Ագաթանգե- [ղոս եւ Փաւստոս Բուգանդ, հանդերձ դիտողութեամբք եւ լուսաբանութեամբ Նորայր Բիւզանդացի, Տփղիս, 1900).

Норайр Бузандаци, Арм. этимология — Норайр Бузандаци, Армянская этимология. Константинополь, 1880 (Նորայր Բիւզանդացի, Հայկական բառաքննութիւն, Կ. Պոլիս, 1880):

Овсепян — Овсепян Г. Материалы и исследования по истории армянского искусства, ч. III, Нью-Йорк, 1944 (Հովսեփյան Գ. Նյութեր և ուսումնասիրություններ հայ արվեստի և մշակույթի պատմության: Պրակ III, Նյու Յորք, 1944).

Павстос Бюзанд — История Армении Павстоса Бюзанда. Перевод с древнеарм. и комментарий М. А. Геворкяна. Ер., 1953.

Саинян — Саинян А. Первоначальный вид Эчмиадзинского собора. Историко-филологический журнал, Ер., 1966, № 10 (Սահինյան Ա., Էջմիածնի Մայր տաճարի սկզբնկական տեսքը: Պատմաբանասիրական հանդես: Եր., 1966, № 3, էջ 71-93).

Саргисян Б. — Агатангелос и его многовековая тайна. Исследование Барсега Саргисяна. Венеция, 1890 (Ագաթանգեղոս եւ իւր բազմադարեան գաղտնիքը. Քննութիւն հ. Բարսեղ վ. Սարգիսեանի: Վենետիկ, 1890).

Саркисян Г., Армения эллин. периода — Саркисян Г. Х. Армения эллинистического периода и Мовсес Хоренаци. Ер., 1966 (Սարգսյան Գ. Խ. հելլենիստական դարաշրջանի Հայաստանը և Մովսես Խորենացին, Եր., 1966.

Степанос Орбелян — Степанос Орбелян. История Сисаканского (Сюникского) края. Тифлис, 1910 (Ստեփանոս Օրբելեան, Պատմութիւն նահանգին Սիսական, Թիֆլիս, 1910).

Себеос — История Себеоса. Сводный критический текст, предисловие и комментарий Г. В. Абгаряна. Ер., 1979 (Պատմութիւն Սեբէոսի: Աշխատասիրութեամբ Գ. Վ. Աբգարյանի, Եր., 1979).

Стекло древней Армении — Б. Н. Аракелян, Г. А. Тирацян, Ж. Д. Хачатрян. Стекло древней Армении. Ереван, 1969 (Բ. Ն. Առաքելյան, Գ. Ա. Տիրացյան, Ժ. Դ. Խաչատրյան, Հին Հայաստանի ապակին, Երևան, 1969).

Тагаварян — Тагаварян Н. Древнеармянские верования. Константинополь, 1909 (Տաղավարեան Ն. Հայոց հին կրոնները, Կ. Պոլիս, 1909). [315]

«Творения Августина» — «Творения блаженного Августина», ч. 3,Киев, 1906, с. 258.

Тер-Давтян — Тер-Давтян К. Из источников «Мученичества Рипсимэ и спутниц» редакции Агатангелоса — в кн.: Армянская литература и христианство. Ер., 2002, с. 42-49 (Տեր-Դավթյան Ք., Հռիփսիմյանց վկայաբանության ագաթանգեղյան խմբագրության աղբյուրներից՝ «Հայ գրականությունը և քրիստոնեությունը» գրքում, Եր., 2002, էջ 42-49):

Тер-Минасян — Тер-Минасян Е., Армянская церковь и ее отношения с сирийскими церквами. Эчмиадзин, 1908 (Տէր-Մինասեան Կ., Հայոց եկեղեցու յարաբերութիւնները ասորւոց եկեղեցիների հետ, Էջմիածին, 1908):

Тер-Мкртчян — Тер-Мкртчян Г. Арменоведческие исследования, кн. I. Ер., 1979 (Տեր-Մկրտչյան Գ., Հայագիտական ուսումնասիրություններ, Գիրք Ա, Եր., 1979):

Тер-Погосян — Тер-Погосян А. Г. Развитие биологической мысли в Армении. Ереван, 1960 (Տեր-Պողոսյան Ա., Բիոլոգիական մտքի զարգացումը Հայաստանում (հնագույն ժամանակներից մինչև 18-րդ դարը), Եր., 1960).

Тирацян — Тирацян Г. Градостроительная структура и топография древнего Вагаршапата. Историко-филологический журнал, Ер., 1977, №2.

Товма Арцруни и Аноним — Товма Арцруни и Аноним. История дома Арцруни. Перевод с древнеарм., вступит. статья и комментарий М. О. Дарбинян-Меликян. Ер., 2001.

«Толковая Библия» — «Толковая Библия или комментарий на все книги Св. Писания Ветхого и Нового Заветов», т. I, Петербург, 1904.

Тревер — Тревер К. В. Очерки по истории культуры древней Армении. «Известия» АН Арм. ССР (общ. науки), 1956, № 10.

Хачатрян — Хачатрян П. Об одной загадке в Предисловии Истории Агатангелоса, Вестник Ереванского Университета. Общественные науки. Ер., 1990 (Պ. Մ. Խաչատրյան. Մի առեղծված Ագաթանգեղոսի Պատմության առաջաբանում։ Բանբեր Երևանի համալսարանի: Հասարակական գիտություններ, Եր., 1990).

Эмин — Эмин Н. Очерк религии языческих армян. М. 1864.

Эмин, Моисей Хоренский — История Моисея Хоренского. Новый перевод Н. Эмина, М., 1893.

Gutschmied -Agathangelos von Alfred Gutschmied (Besonders abgedruckt aus der Zeitschrift der Morgenländischen Gesellschaft). Band XXXI, Leipzig, 1872.

Harutynyan — Harutynyan B. Die Diözesan-Gliderung der Armenischen Kirche im Zeitalter Gregors des Erleuchters — В книге: Die Christianisierung des Kaukasus. Wien, 2002, s. 81-95.

Esbroeck, Die Stellung- Michel van Esbroeck. Die Stellung der Märtyrerin Rhipsime in der Geschichte der Bekehrung des Kaukasus — В кн.: Die Christianisierung des Kaukasus. . ., s. 171-179.

Esbroeck, Le résume — Michel van Esbroeck. Le résume siriaque de l'Agathange. Analecta Bollandiana, 95, № 3-4, 1947.

Krikorian — Mesrob K. Krikorian. Addentum zur Diozesan -Gliederung Armeniens im IV Jh — В кн.: Die Christianiesirung des Kaukasus. . ., s. 95-98.

Mahé — Jean-Pierre Mahé.Die Bekehrung Transkaukasiens: Eine Historiograpie mit doppelten Boden — В кн.: Die Christianisierung des Kaukasus. . ., s. 107-124.

Peeters — Peeters P., S. Grégoire l'Illmunateur dans le calendrier lapidaire de Naples. Analecta Bollandiana, t. LX, Bruxelles, 1942.

СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

АА — «Андэс Амсореа», Вена (Հանդէս ամսօրեայ, Վիեննա).

ВЕУ — Вестник Ереванского Университета, Общественные науки, Ереван (Բանբեր Երևանի համալսարանի: Եր.).

Гит. — «Гитутюн» («Наука»), HAH PA, Ереван («Գիտություն»), ՀՀ ԳԱԱ, Եր.

ИФЖ — Историко-филологический журнал HAH PA, Ep. (Պատմաբանասիրական հանդես, ՀՀ ԳԱԱ, Եր.).

КС — Ачарян Р., Этимологический корневой словарь армянского языка. Ер., I-IV, 1971-1974 (Աճաոյան Հ. Արմատական բառարան, Եր., հ. Ա-Դ, 1971-1974).

ЛРС — Дворецкий И. Латино-русский словарь. М, 1976.

НСАЯ — Новый словарь древнеармянского языка. Составили Г. Аветикян, Х. Сюрмелян, М. Авгерян. Венеция, т. I, 1836: т. II, 1837 (Նոր բառգիրք Հայկազեան լեզվի, երկասիրութիւն Գ. Աւետիքեան, Խ. Սիւրմէլեան, Մ. Ավգերեան, Վենետիկ, հ. Ա, 1836; հ. Բ, 1837).

СЛИ — Ачарян Р. Словарь армянских личных имен. Т. I, Ер., 1942, т. III, 1946 (Աճաոյան Հ. Անձնանունների բառարան, հ. Ա, Եր., 1942, հ. Գ, 1946).

ЭСБЕ — Энциклопедический словарь Брокгауза-Ефрона. Петербург, 1890-1907.